Alt som er populært risikerer å bli sin eigen parodi.
Teatersjef og instruktør Nina Wester har provosert nordtrønderane med eit kritisk utspel om trønderrock. Utgangspunktet er at Verdal Teaterlag har fått ideen om at oppfølgjaren til ein suksessrik D.D.E.-musikal blir ein Åge-musikal.
Allereie i den første setninga har eg gjort to feil. Wester provoserer ikkje «nordtrønderane», ho provoserer ein del av nordtrønderane. Den andre feilen er å skrive at det er eit utspel om trønderrock. Det ho kritiserte i Trønder-Avisa, var den overdrivne bruken av ei handfull mannlige musikarar som identitetsmarkør for det spesifikt nordtrønderske.
Oppgitt over dyrkinga av trønderrock
Ein av dei som avisa lokkar ut på glattisen, er Bjarne Brøndbo: «Hun er av typen som mener det er viktigere at alt skal være avant-garde og grensesprengende.» Bjarne kan ikkje ha sjekka repertoaret på Hålogaland Teater, som har inkludert Pippi Langstrømpe, Jeppe, Trollmannen fra Oz og I blanke messingen. Også stortingsrepresentant Arild Grande (Ap) uttaler seg: «Totalt misforstått. Åge og D.D.E, er noe av det vi er mest stolte av i Nord-Trøndelag, som forteller oss mye om den trønderske identitet, og som knytter oss sammen.» Og: «I en stadig mer omskiftelig og hastig verden er det viktig å ha noe som knytter oss sammen og forteller oss noe om hvor vi kommer fra.» For meg ser det ut som om Arild Grande langt på veg bekreftar det Nina Wester har sagt. Ho følgjer opp i ein kronikk: «I Nord-Trøndelag kan en få inntrykk av at det finnes en egen kulturkanon bestående av nettopp Åge, DDE, Rotmo og Tysland. Det er ikke rart siden de har vært banebrytende. Samtidig må en spørre seg hvorvidt en slik kanon speiler det mangfoldet som finnes i den nordtrønderske kulturen anno 2015. Er disse de eneste kulturbærerne og identitetsmarkører som er verdt å gi status?»
Arild Grande seier: «Jeg reiser mye rundt i landet, og vår felles trønderidentitet med Rosenborg og trønderrocken er noe alle andre misunner oss.» Påstanden kan umulig stemme, verken at det eksisterer «en felles trønderidentitet» som inkluderer eit fotballag og ein udefinerbar musikksjanger, eller at dette er noko «alle andre» misunner oss. Ordet trønderrock vart visstnok lansert av journalisten Bertil Lien i 1972, den gongen om bandet Prudence. I ei bok ti år seinare utvida Gunnar Sand sjangeren med solokarrierane til Åge Aleksandersen og Terje Tysland, og inkluderte i tillegg viseartisten Hans Rotmo. I tiåra etter har store delar av det trønderske rockemiljøet kjempa for å distansere seg frå begrepet, mens andre meir og mindre frivillig har tatt på seg tvangstrøya.
Som Arild Grande har eg reist ein del i Norge og absolutt opplevd respekt for den trønderske populærmusikken, også hos folk med tunge posisjonar innafor det som gjerne blir rekna som finkultur. Samtidig må eg berre innsjå at eg gjennom samarbeidet med D.D.E. har vore med på å levere råstoff til karikaturar og parodiar basert på stereotypiske trønderklisjear. «Det bli itj no fest uten skinnvest, det bli itj no fart uten bart, det bli itj no mus uten snus», song den fiktive gruppa The Trusefukters i 2006. Opphavsmannen var Askil Holm, også han frå Namsos. Seinare endra han D.D.E.-parodien til ei personlig skildring av oppvekst på 90-talet. I den teksten er ikkje referansane til musikalske heltar trønderske, men til Metallica, MC Hammer og Kurt Cobain.
Alt som er populært risikerer å bli sin eigen parodi. Dét er ikkje eit problem, oftast er det heller ei ære. I Trøndelag kan vi leva med klisjeane, men neppe om det på ramme alvor blir hevda at «heimbrent, trønderbart og skinnvest er noe av det vi er mest stolte av, som forteller oss mye om den trønderske identitet, og som knytter oss sammen». Den viktigaste innvendinga mot at trønderrock skal vera uttrykk for ein særeigen trønderidentitet, er at det i så fall er ekstremt merkelig at aktørane innafor den udefinerbare sjangeren har eit så stort gjennomslag. Ikkje berre på begge sider av den midtnorske delen av E6, men heile vegen frå Svinesund til Fauske og vidare, ja, stort sett over alt der det går ein europa-, riks- eller fylkesveg. Da eg i juni opplevde D.D.E. på Aasen-tunet i Ørsta, var responsen påfallande lik ei tilsvarande oppleving på Hopsjøbrygga på Hitra for ein del år sia. Språket er trøndersk og songane er skrivne i Trøndelag, men det som vart framført nokre få meter unna E39, kan også kjennast igjen som sunnmørsk.
På 1970-talet var Hålogaland Teater, der Nina Wester no er sjef, del av ei nordnorsk bølgje der oppsettinga Det e her æ høre tel frå 1973 var eit tidlig vendepunkt. Utover 70-talet kom det ein motreaksjon på alle songane om fråflytting og sjark og fesk på hjell. Meir urbant orienterte utøvarar og opphavsmenn ville vise breidda i den nordnorske kulturen, og dei greidde det.
Eg er ikkje einig med Arild Grande i at det er «viktig å ha noe som knytter oss sammen og forteller oss noe om hvor vi kommer fra». Det eksisterer ikkje eit slikt «oss». Innafor det geografiske området Trøndelag er det store forskjellar og mange identitetar. Det er berre eit fåtal som festar med skinnvest.
Eg kjem frå namdalske småbrukar- og fiskarslekter, men bur med utsyn til Nidarosdomen. Opphavet mitt er viktig for meg. Det er også byggverket på andre sida av elva, men ikkje religionen som blir dyrka der inne. Trøndersk rock og pop er ein del av lydsporet i livet mitt, men ikkje det eg helst høyrer på.
Vi er ulike. Vi må dyrke mangfaldet. Som samlande trøndersk identitetsmarkør er ordet «trønderrock» like meiningslaust som «olavsarven».