28. mai 1987 letta ein einmotors Cessna frå Helsingfors. Etter drygt fem timar landa småflyet på ei bru over Moskvaelva. Herifrå trilla det forbi Vasilijkatedralen og parkerte omtrent 100 meter frå Den raude plassen og Kreml.
Fire dagar før nittenårsdagen sin gjorde Mathias Rust det umulige. Den kalde krigen var enno i gang. Likevel hadde han på ulovlig vis greidd å ta seg inn over territoriet til den nest største militærmakta i verda – og overlevd.
I ettertid vart det fortald om sovjetiske offiserar som stod og diskuterte det ukjente radarsignalet: Det er da ingen fugleflokkar som trekker frå vest mot aust på denne tida av året?
Historia er ei anekdote. Sovjetsoldatane var ikkje i tvil om at det dreidde seg om eit fly, og det vart følgd av både antiluftskyts og tungt væpna MiG-23 jagarfly. Men ingen trykte inn avfyringsknappen.
På denne tida hadde eg lagt barndommen bak meg og skulle sjøl bli far tre månader seinare. Vaksenlivet gav meg den lærdommen at trolla sprakk aldri i dagslys. Dei køyrde børstraktor saman med drakane og hadde gjømt formuane i skatteparadis.
Idar Lind liker seg godt som bakmann
I nord vart Alta-kraftverket klargjort for oppstart, det som vi kjempa mot sju-åtte år tidligare. I Midt-Norge var det restriksjonar på sauehald og reindrift etter den radioaktive skya som kom drivande eitt år før Mathias Rust flaug den motsette vegen.
Som ein ti år yngre aktivist hadde eg prøvd å målbinde politikarar som trudde på nettopp atomkraft. Akkurat dét var ein av dei kampane vi vann, men skya frå Tsjernobyl kunne vi ikkje stoppe.
Langvegs frå kom TV-bilde av små, utmagra prinsesser som mangla både madrassar og erter mellom seg og jordgolvet. Synet gjorde at askeladdane samla seg til artistdugnad, før dei tusla tilbake til Melodi Grand Prix med pastellfarger og enorme skulderputer og song at det kan bli bål av gamle glør. Den neste svoltkatastrofen passerte utan det same engasjementet, for ideen om artistdugnad var sådd i 1985.
Vi hadde lagt barndommen og ungdomstida bak oss, og klamra oss i motlaus desperasjon fast til dei siste restane av illusjonen om ei framtid der «Free Nelson Mandela» var meir enn eit håpefullt refreng.
Vil du ha ukas meninger gratis i innboksen? Meld deg på Adresseavisens nyhetbrev via denne lenken
Da var det at det landa eit småfly på Den raude plassen, eller i det minste nokre meter unna. Det umulige hadde vist seg å vera mulig. Resultatet var ein songtekst som vart finalenummeret i UKE-revyen i Studentersamfundet. Aktørane var ikkje stort eldre enn Mathias Rust, og forstod som han langt frå alle sidene ved det dei var med på.
Fem år seinare hadde enda meir av det umulige skjedd. Den kalde krigen var over, Berlin-muren borte, Sovjetunionen oppløyst og Nelson Mandela ute av fengselet. Og eit band frå Namsos hadde fått statsstøtte for å gi ut plate. Her fekk dei låne revyteksten om å tru på det utrulige.
Men trollet sprakk ikkje. Generasjonen fødd i 1987 fekk klassekameratar som flykta frå folkemord på Balkan og blodig borgarkrig i Sri Lanka. Dei såg tvillingtårna kollapse på Manhattan, følgd av det som ser ut til å vera ein krig utan ende.
Norsk kultur er ikke truet, den er allerede beseiret av USA
Livet gjennom skal dei leva med sorga etter slektningar, kjærastar, nære vennar eller perifere kjenningar som vart brutalt slakta på Utøya fordi dei var unge idealistar som ville møte framtida i trua på at mennesket er edelt og jorda rik.
Eg ser ein ny generasjon som har nådd den alderen da dei opplever at avkommet slepper taket i leikegrinda og tar dei første stega av reisa austanfor sol og vestanfor måne. Eg ser at ekte prinsesser sit ikkje på glasberg. Dei sit i glashus og har først og fremst behov for å bli berga frå seg sjøl. Eg ser at børstraktorane frå 80-talet er bytta ut med svarte regjeringsbilar. Eg ser at trolla og drakane har fått mill-iardar i skattelette.
Songen som vart utløyst av ein vesttysk småflypilot for tretti år sidan, lever sitt eige liv. Stadig er det ikkje alle som legg det same i vers og refreng som opphavsmannen gjer.
Nå er Trondheims hvite minnested offisielt åpnet
Sånn skal det vera og må det vera, men ein stad går det ei grense. Som når spørsmålet kjem frå Olympiatoppen om å endre teksten til å handle om medaljeambisjonar under vinter-OL i Pyeongchang. Ein song skal og må leva sitt eige liv når forfattaren har sleppt taket, som når eit barn veks til og legg vegen mot det ukjente og spennande utan å sjå seg tilbake. Somme gongar går reisa inn i heilt andre terreng enn opphavet rekna med. Somme gongar følgd av trugande antiluftskyts og tungt væpna jagarfly.
For den tretti år yngre utgåva av opphavsmannen ville det vore ein absurd tanke at teksten hans i 2017 skulle bli del av opninga av valkampen i eit blåblått politisk landskap.
Medlemmar av det største regjeringspartiet er nok betre eigna enn meg til å vurdere om dette er ei passande kopling.
Songen lever uansett sitt eige liv, så vil tida vise om det er mulig eller umulig at den norske høgresida faktisk har ein plan som passar til metaforen om å gi dei huslause husly på Slottet og kle dei i dei gamle kleda til den nakne keisaren, eller om ein eller annan er blitt narra ved synet av skjære og bukkehorn.
Les flere debattinnlegg på adressa.no/meninger
Følg Adresseavisen på Facebook, Instagram og Twitter